بررسی تاثیرات مکان دفن زباله بر خاک اکوسیستم های جنگلی سمسکنده مرکز دانش عطران

(مطالعه پناهگاه حیات وحش جنگلی سمسکنده )

مریم ملاشاهی ، محترم صباغ رستمکلائی ، روح ا… اسماعیلی

جمع آوري و نگهداري زبالههای شهری در مناطق جنگلی موجب نفوذ آلودگی آن به منابع خاك و تاثیر بر روی پوشش گیاهی میگردد. پناهگاه حيات وحش سمسکنده عرصه ای جنگلی است که در ضلع ‌جنوبی درياي ‌خزر و جنوب شرقی شهرستان ساری قرار دارد. این پناهگاه مدتها به عنوان مرکزی برای دپو و نگهداری بخشی از زباله های شهری شهرستان ساری مورد استفاده قرار میگرفت که از 15سال قبل تعطیل گردیده است. بر این اساس مطالعه حاضر به بررسی تاثیرات این مرکز بر میزان فلزات سنگین کروم، منگنز، آهن، نیکل، سرب و روی و نفوذ طولی، عرضی و پروفیلی آنها در خاک منطقه میپردازد. به همین منظور سه مسیر پایش به صورت مسیر کانال شیرابه، مسیر با فاصله کمتر از ده متری و مسیر شاهد با فاصله بیش از 20 متر از محل حرکت شیرابه ها انتخاب گردید و در هر مسیر پایش 6 ایستگاه از محل دپوی زباله با فاصله هر 150 متر و ایستگاه آخر در فاصله 5/1 کیلومتری از محل دفن تعیین گردید. بررسی نتایج نشان دهنده کاهش غلظت معنادار طولی برای مسیرهای کانال شیرابه و مسیر با فاصله کمتر از ده متری و اختلاف غلظت معنادار عرضی بین سه مسیر مورد بررسی است.

1-مقدمه

دفع زباله در جنگل و یا حاشیه‌های آن معضلی است که از سال‌ها پیش دامان جنگل‌های شمالی کشور به‌خصوص جنگل‌های استان مازندران را گرفته است، مواد زائد جامد شهری یکی از چالش‌های مهم در زندگی شهرنشینی مدرن محسوب می‌شود. مدیریت پسماندهای جامد شهری به دلیل حضور آلاینده‌های سمی و خطرناک و تغییرات زمانی در کمیت و کیفیت پسماند از اهمیت خاصی در بحث مدیریت شهری برخوردار است. پسماندهای شهری نیازمند مدیریت مناسب می‌باشد تا کمترین میزان اثرات سو اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و زیست‌محیطی را داشته باشد (اخوان لیمودهی و همکاران، ۱۳۹۱).

به همین منظور در دنیا تلاش بر این است که اقداماتی برای پیشگیری از تهدیدات زیست‌محیطی زبالـه بایـد موردنظر قرار گیرند تا ضمن استفاده بهینه از مواهب طبیعی، مدیریت مواد زائد جامـد نیـز به‌درستی صورت‌ پذیرد(Tchobanoglous و همکاران، 1993). در كشورهاي توسعه‌یافته استفاده از محل‌های دفن زباله آخرين گزينه براي دفع مواد زائد است. این در حالی است که توليد شيرابه و مديريت آن‌یکی از مشكلات اساسی زیست‌محیطی در اکثر شهرهای کشور می‌باشد که اگر به‌درستی مديريت نشود می‌تواند باعث بروز معضلات بزرگ زیست‌محیطی ازجمله آلودگي خاك و منابع آب سطحي و زيرزميني شود (سرتاج و همکاران، 1386). سمسکنده

در خوش‌بینانه‌ترین شرایط سارویها روزانه بیش از 300 تن زباله تولید می‌کنند. با توجه به اینکه ساری هم‌اینک بیش از 300 هزار نفر جمعیت دارد می‌توان به این نتیجه رسید که هر ساروی روزانه 1 کیلوگرم و ماهیانه 30 کیلوگرم زباله تولید می‌کند که با توجه به جوان بودن شهر ساری رقم بالایی است.

با توجه به اینکه تقریباً پانزده سال از آخرین زمان دفن زباله در منطقه جنگلی روستای سمسکنده می‌گذرد، به دلیل شرایط اقلیمی شمال کشور و رطوبت و بارندگی‌های متعدد در فصول مختلف سال شاهد جریانات سیاه‌رنگ در مسیر کانال ضلع جنوبی محل دپو می‌باشیم. سمسکنده

آلودگی خاك به فلزات سنگین، فلزاتی که جرم مخصوص آن‌ها بیش از 6 است (Alloway ، 1990)، یکی از معضلات زیست‌محیطی عصر حاضر میباشد چراکه تجمع زیاد و طولانی‌مدت این فلزات در آب‌وخاک، امکان انتقال آن‌ها را به زنجیرههاي غذایی انسان و حیوان فراهم میآورد (Cunningham و همکاران، 1975).

هدف مطالعه تعیین اثرات شیرابه زباله بر کیفیت منابع خاک در محل دفن قدیمی زباله‌های شهر ساری می‌باشد دلایل متعددی برای مطالعه اثرات شیرابه حاصل از مواد زائد شهری بر روی منابع آب ‌و خاک و پیش‌بینی گسترش آن در جنگل وجود دارد که صرف‌نظر از ذکر تمام این دلایل، تأثیرات زیست‌محیطی (آب‌وخاک) و تخریب منابع طبیعی، از بین رفتن جنگل و پوشش گیاهی موجود، دارای اهمیت زیادی است. سمسکنده

2-مروری بر تحقیقات انجام شده

(علیزاده و همکاران، 1394)، به بررسی اثرات دفن پسماند شهری روی خصوصیات خاک جنگلی در منطقه انجیلسی بابل پرداختند. برای اندازه‌گیری خصوصیات شیمیایی خاک؛ تعداد 40 نمونه از عمق 30-0 سانتیمتر با روش سیستماتیک تصادفی با استفاده از روش استوانه تهیه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اسیدیته و غلظت عناصر سرب، آرسنیک، نیکل و کروم در محل دفن پسماند به‌طور معنی‌داری بیشتر از منطقه شاهد بوده است.

(میرزایی و همکاران، 1393)، به بررسی الگوي پراکنش برخی از فلزات سنگین در خاك سطحی استان گلستان پرداختند. در این پژوهش، الگوي مکانی خطر بوم‌شناختی فلزات سنگین (کادمیوم، سرب، مس، نیکل و روي) در خاك سطحی استان گلستان مشخص‌شده است. نتایج نشان داد که میانگین غلظت کل کادمیوم، سرب، مس، نیکل و روي در منطقه موردمطالعه، به ترتیب: 12/0، 42/15، 9/23، 88/34، 08/82 میلی‌گرم در کیلوگرم است. سمسکنده

(Pillai و همکاران، 2014)، با بررسی آلودگی خاک در نزدیکی محل دفن پسماند شهری تریسور در کرالای هند دریافتند تولید گاز و شیرابه عواقب اجتناب‌ناپذیری از عمل دفن مواد زائد جامد در محل‌های دفن پسماند میباشند. تحقیقات آنها با بررسی تأثیر شیرابه مصنوعی بر خواص فیزیکوشیمیایی خاک نشان داد که شیرابه تولیدی می‌تواند خواص فیزیکوشیمیایی و ساختار خاک را تغییر دهد و به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای رفتار خاک را دگرگون کند. سمسکنده

(Hernández و همکاران، 2014)، پارامترهای فیزیکی و شیمیایی نمونه های خاک در اطراف و محلهای دفن زباله شهری در مرکز اسپانیا را موردبررسی قراردادند که نتایج نشان‌دهنده تاثیر وجود خاکهای رسی و زمان ماند بالای آبهای سطحی بر بالا بودن غلظت پارامترهای آلاینده کلرید، سولفات و نیترات در خاک محل دفن زباله بود. همچنین مقادیر یونهای روی و بور موجود در خاکهای اسیدی به مراتب بالاتر از خاکهای نمونه ای شاهد گزارش گردید. سمسکنده

(Mehes-Smith و همکاران 2013)، به بررسی تجمع فلزات سنگین در خاک و گیاهان منطقه‌ی معدنی شمال انتاریو در کانادا پرداختند. آنها با مطالعه تجمع فلزات سنگین نیکل، مس، آهن، منگنز و روی در خاک و در گیاه سسپیتوسا دریافتند مقدار کلی مس، نیکل، آهن، منگنز و روی به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای در افقهای بالایی خاک در مقایسه با لایه‌های مجاور بالاتر می‌باشد. توزیع عمودی فلزات سنگین در خاک متنوع وابسته به نوع فلزات است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که فقط بخش کوچکی از کل فلز در گیاهان موجود بود.

(Mohd Adnan و همکاران، 2013)، در مطالعهی در محلهای دفن زباله در ایالت سلانگور مالزی نشان دادند که محلهای دفن زباله روی آلودگی خاک سطحی و زیرسطحی و نیز احتمال تهدید آلودگی آبهای زیرزمینی تأثیر داشته است.
(Kjeldsen ، 2013)، در مطالعه‌ای که روی محل دفن زباله شهر وجن در کشور دانمارک انجام داد به این نتیجه رسید که در خاک زیر محل دفن زباله پارامترهای آلاینده هیدروکربنهای آروماتیک، فنلها و آفت‌کشMCPP تأثیر گذاشته است.

( Aljaradin و همکاران، 2012 ) در اردن به بررسی تأثیرات مراکز دفن زباله بر محیط در مناطق نیمه‌خشک پرداخت. نتایج نشان داد که مراکز دفن به دلیل ایجاد گاز متان سبب تأثیر بر تغییرات اقلیمی شده و از طریق نفوذ شیرابه در خاک سبب آلودگی خاک و چرخه هیدرولوژی منطقه میگردد. لذا به همین منظور پس از شناسایی تأثیرات منفی آن از یک سری روشهای اقتصادی و اجتماعی راهکارهایی به‌منظور کاهش تأثیرات منفی پیشنهاد نمودند. سمسکنده

(Varol و همکاران، 2012)، تحقیقی درزمینه بررسی فلزات سنگین و مواد مغذي رسوبات سطحی رودخانه دجله ترکیه انجام دادند که به این نتیجه رسیدند که جاهایی که کارخانه معدن مس وجود داشت غلظت فلزات و کل نیتروژن و فسفر در رسوبات از سایتهاي دیگر بیشتر بود و روی، سرب، نیکل، مس، کبالت، کادکیوم و آرسنیک از طریق منابع انسانی و تخلیه فلزي معدن وارد محیط میشود.

3- روش تحقیق

3-1- موقعیت جغرافیایی محل آزمایش منطقه

پناهگاه حیات وحش سمسکنده از شمال در حد جنوبی جاده قدیمی ساری، نکا و اراضی زراعی شرکت سهامی زراعی سمسکنده و اشخاص، از جنوب در امتداد حد جنوبی رودخانه زرین‌آباد و اراضی زراعی زارعین اسبورز و بندافروز، از شرق در امتداد اراضی زراعتی قراء بادله و لالیم با رودخانه زرینآباد و از غرب در امتداد اراضی قراء آب‌بندان سر و اسبورز قرار دارد. سمسکنده

3-2- روش تحقیق

طول مسير اجراي طرح 5/1 كيلومتر ميباشد. این فاصله طول آبراههاي است كه در ضلع جنوبي محل دفن زباله قرار داشته كه به دليل ارتفاع زياد كوه زباله‏‎ شيرابه هاي حاصله به سمت اين آبراهه جريان مييابد. سمسکنده

مقدار فلزات سنگین در نمونه های خاکی به روش قابل‌تبادل برحسب میلی‌گرم بر کیلوگرم و با استفاده از دستگاه جذب اتمی GBC مدل Avanta ساخت کشور استرالیا با روش هضم آکوارجیا ارزیابی شد. برای اندازه‌گیری فرم قابل‌تبادل از روش DTPA استفاده گردید.

جهت تهیه محلولهای استاندارد از محلولهای نیترات نیکل(NiNO3) ، کلرید منگنز (MnCl2)، کلرید روی(ZnCl2) ، نیترات آهن II (Fe(NO₃)₂) و نیترات سرب (Pb(NO₃)₂) استفاده شد. برای آماده‌سازی نمونه ابتدا خاک برداشت‌شده از ایستگاه‌ها را در آون با دمای 80 درجه سانتی‌گراد به مدت 8 ساعت خشک کرده و پس‌ازآن عملیات نرمایش تا مش 200 (75 میکرون) در یک بوته چینی انجام و نمونه‌ها آماده عملیات هضم گردید (Stevenson و همکاران، 1982). سمسکنده

در این تحقیق از طرح کاملا تصادفی استفاده شد. آنالیز داده ها با استفاده از نرمافزار نسخه 16SPSS انجام گردید. همچنین از آزمون چند دامنه دانکن برای مقایسه میانگینها استفاده شد. نمودارها با استفاده از نرم‌افزار Excel ترسیم گردید. سمسکنده

4- نتایج

مقایسه میانگین‌ عناصر در مقایسه میانگین طولی، عرضی و پروفیلی با استفاده از آزمونDuncan انجام پذیرفت که نتایج به‌دست‌آمده در هر بخش به‌صورت جداگانه موردبررسی قرار می‌گیرد.

مقادیر به‌دست‌آمده از میانگین غلظت فلزات کروم، منگنز، آهن، نیکل، سرب و روی و معناداری تفاوت غلظت آنها در سه مسیر مورد بررسی و شش ایستگاه در جدول 4-1 تا 1-8 آمده است.

یستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
80/22±26/0^e	93/21±30/0^e	18/25±07/1^d	31/32±18/0^b	43/39±27/1^a	80/30±32/1^c	شاهد
76/30±15/0^f	03/46±65/0^e	33/59±76/0^c	88/61±82/0^b	43/64±46/1^a	07/47±73/2^d	کف کانال
78/7±28/0^f	63/34±30/0^e	94/54±34/0^a	25/58±48/0^d	57/61±11/1^b	52/41±55/2^c	کمتر از 10متری
حروف انگلیسی متفاوت در هر سطر نشان‌دهنده اختلاف معنی‌دار در آزمون دانکن در همان مسیر مورداندازه‌گیری با ایستگاه‌های جانبی میباشد.

جدول 4-1: مقادیر غلظت فلز کروم برحسب (mg.kg-1) در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

تغییرات طولی غلظت در هر سه مسیر مورد بررسی از الگوی یکسانی تبعیت میکند. غلظت کروم موجود در خاک تا ایستگاه دوم افزایش یافته و به بیشترین مقدار خود میرسد و پس از آن تا ایستگاه آخر یک روند کاهش غلظت مشاهده میگردد.

مقایسه عرضی غلظت فلز کروم موجود در خاک نشان میدهد که در هر سه مسیر مورد بررسی غلظتها از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی دارند. بیشترین مقادیر مربوط به کف کانال شیرابه و کمترین غلظتها مربوط به مسیر نمونه‌برداری شده شاهد میباشد. سمسکنده

جدول 4-2: مقادیر غلظت فلز منگنز برحسب(mg.kg-1)در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

ایستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
33/614±08/2^e	2/622±76/9^de	07/630±76/9^d	33/561±93/54^c	92/661±07/2^b	33/733±73/2^a	شاهد
4/720±33/0^c	00/751±60/3^c	1/827±53/5^b	87/858±2/4^b	67/855±59/1^b	33/958±64/50^a	کف کانال
16/712±04/1^e	05/734±67/0^d	1/731±45/2^d	05/733±26/4^c	815±00/4^b	25/878±43/12^a	کمتر از 10متری

نتایج به دست آمده از غلظت فلز منگنز در عمق 90 سانتیمتری از مسیرهای مورد بررسی در شش ایستگاه نشان دهنده کاهش غلظت از ایستگاه اول تا ششم میباشد. برای هر سه مسیر بیشترین مقادیر مربوط به ایستگاه اول و کمترین مقادیر مربوط به ایستگاه ششم می‌باشد.

بر اساس جدول 4-2، غلظت منگنز موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر منگنز اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد.

جدول 4-3: مقادیر غلظت فلز آهن برحسب(mg.kg-1)در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

ایستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
33/1±08/0^b	98/1±12/0^a	91/1±21/0^a	08/2±07/0^a	13/2±23/0^a	9/1±26/0^a	شاهد
41/2±27/0^d	98/2±03/0^c	67/3±16/0^a	79/3±07/0^a	95/3±06/0^a	52/3±37/0^b	کف کانال
26/2±06/0^e	67/2±15/0^d	25/3±13/0^b	42/3±1/0^b	9/3±03/0^a	29/3±17/0^c	کمتر از 10متری

نتایج به دست آمده از اندازهگیری غلظت فلز آهن در عمق 90 سانتیمتری از مسیرهای موردبررسی در شش ایستگاه نشان‌دهنده‌ی افرایش غلظت آهن در خاک تا ایستگاه دوم و پس از آن روند کاهشی تا ایستگاه آخر میباشد. برای هر سه مسیر مورد بررسی بیشترین مقادیر فلز آهن موجود در خاک مربوط به ایستگاه دوم و کمترین مقادیر مربوط به ایستگاه ششم می‌باشد.

بر اساس جدول 4-3، غلظت آهن موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر آهن اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد. سمسکنده

جدول 4-4: مقادیر غلظت فلز نیکل برحسب(mg.kg-1)در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

ایستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
63/11±24/0^f	52/20±27/00^e	42/29±75/0^c	67/27±51/0^d	87/29±65/0^b	07/32±95/0^a	شاهد
22/16±29/0^e	17/32±29/0^d	12/48±29/0^c	63/53±80/0^b	97/60±83/2^a	10/59±10/1^a	کف کانال
67/15±25/0^e	31±25/0^d	33/46±16/1^c	45/49±57/0^b	00/58±75/1^a	97/56±89/1^a	کمتر از 10متری

نتایج به دست آمده از اندازهگیری غلظت فلز نیکل در عمق 90 سانتیمتری از مسیرهای کف کانال شیرابه و مسیر با فاصله کمتر از ده متری در شش ایستگاه نشان‌دهنده‌ی افزایش غلظت نیکل موجود در خاک تا ایستگاه دوم و پس از آن روند کاهشی تا ایستگاه آخر میباشد. برای مسیر شاهد نیز تغییرات در 4 ایستگاه اول محسوس نبوده ولی در دو ایستگاه آخر روند نزولی دارد. بر اساس جدول 4-4، غلظت نیکل موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر نیکل اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد.

بر اساس جدول 4-4، غلظت نیکل موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر نیکل اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد. سمسکنده

جدول 4-5: مقادیر غلظت فلز سرب برحسب(mg.kg-1)در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

ایستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
53/20±38/0^a	50/12±10/0^b	10/0±00/0^c	10/0±00/0^c	10/0±00/0^c	10/0±00/0^c	شاهد
97/38±25/0^a	88/33±19/0^c	38/27±19/1^e	08/30±38/0^d	18/34±48/0^b	10/27±05/2^f	کف کانال
92/37±10/0^a	45/30±27/0^c	36/24±12/0^e	50/27±20/0^d	03/32±20/1^b	30/24±57/1^f	کمتر از 10متری

نتایج به دست آمده از اندازهگیری غلظت فلز سرب در عمق 90 سانتیمتری از مسیرهای کف کانال شیرابه و مسیر با فاصله کمتر از ده متری در شش ایستگاه نشان‌دهنده‌ی افزایش غلظت سرب موجود در خاک تا ایستگاه دوم و پس از آن روند کاهشی تا ایستگاه چهارم و سپس افزایش مجدد غلظت تا ایستگاه آخر میباشد. برای مسیر شاهد نیز تغییرات در 4 ایستگاه اول مقادیر سرب در خاک قابل ‌اندازه‌گیری نبوده ولی در دو ایستگاه آخر روند افزایشی دارد.

بر اساس جدول 4-5، غلظت سرب موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر سرب اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد. سمسکنده

جدول 4-6: مقادیر غلظت فلز روی برحسب(mg.kg-1)در مقایسه طولی (میانگین ± انحراف از معیار)

ایستگاه ششم	ایستگاه پنجم	ایستگاه چهارم	ایستگاه سوم	ایستگاه دوم	ایستگاه اول	محل نمونه‌برداری
35/50±49/0^a	16/49±37/0^a	26/50±64/0^a	17/50±76/0^a	40/51±62/0^a	33/50±89/1^a	شاهد
20/80±28/0^f	17/98±60/0^d	33/102±66/2^c	77/107±03/1^b	67/121±44/1^a	50/84±97/1^e	کف کانال
67/75±32/0^e	79±60/0/0^d	47/86±08/1^b	96/95±35/0^a	80/96±70/0^a	27/81±92/1^c	کمتر از 10متری

نتایج به دست آمده از اندازهگیری غلظت فلز روی در عمق 90 سانتیمتری از مسیرهای کف کانال شیرابه و مسیر با فاصله کمتر از ده متری در شش ایستگاه نشان‌دهنده‌ی افزایش غلظت روی موجود در خاک تا ایستگاه دوم و پس از آن روند کاهشی تا ایستگاه آخر میباشد. برای مسیر شاهد نیز محسوسی در غلظت روی موجود در ایستگاههای مختلف مشاهده نمیشود.

بر اساس جدول 4-6، غلظت روی موجود در خاک از مسیر کانال شیرابه تا مسیر شاهد روند کاهشی نشان میدهد. بیشترین مقادیر روی اندازه‌گیری شده در هر ایستگاه مربوط به مسیر کانال شیرابه و کمترین مقادیر مربوط به مسیر شاهد میباشد. سمسکنده

5- بحث و نتیجه گیری

به‌طورکلی فلزات سنگین در خاک در شش حالت محلول در فاز آبی، قابل تعویض یونی، در ترکیب با مواد آلی خاک، جذب‌ شده بر روی اکسیدهای آهن و منگنز، ترکیبات معین (کربناتی، فسفاتی و سولفاتی) و در ساختار سیلیکاتی خاک موجود میباشند. نفوذپذیری فلزات و حرکت در عمق آن‌ها در خاک به مقدار موجود فلز در هریک از موارد مذکور و بافت خاک بستگی دارد. هر چه غلظت فلزات سنگین در فاز محلول بیشتر باشد، نفوذپذیری آنها نیز بیشتر است و به همراه نفوذ آبهای سطحی از سطح خاک شسته شده و به لایههای پایین‌تر خاک میروند. در تحقیق حاضر میزان کل فلزات سنگین مورد بررسی اندازهگیری گردید که شامل هر شش حالت مذکور موجود در خاک میباشد.

درمجموع از نتایج این پژوهش‌ می‌توان دريافت كه میزان نفوذ فلزات سنگین در خاک منطقه بستگی به زمان ماند شیرابه روی خاک و خصوصیات خاک دارد. چنانچه به دلیل جنگلی بودن و وجود مواد آلی در خاک منطقه موردبررسی، برهمکنش فلزات موجود در خاک بالا بوده و به همراه آبهای سطحی به لایههای پایینتر خاک وارد میشوند. با دور شدن طولی و عرضی از محل دفن زباله مقادیر فلزات سنگین خاک به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش مییابد. همچنین نتایج نشاندهنده این است که بهطور کلی با گذشت زمان تجمع فلزات سنگین در خاک با افزایش عمق، افزایش مییابد. سمسکنده

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که میزان فلزات سنگین در مراکز دفن زباله و خاکهای اطراف آن بیشتر از سایر مناطق جنگلی مجاور میباشد. هرچند در بیشتر موارد مقادیر فلزات سنگین اندازهگیری شده در محل مورد بررسی بالاتر از محدوده مجاز نیست اما در مقایسه با مسیر شاهد از غلظت بالاتری برخوردار است. سمسکنده

6-پيشنهادها

با توجه به نتایج بهدست آمده در این تحقیق پیشنهاد میگردد در مکانیابی برای تعیین محلهای دفن زباله های شهری یا صنعتی موارد زیر مد نظر قرار گیرد:

به دلیل نشت آلودگی و تجمع فلزات سنگین با گذشت زمان و از طریق آب های سطحی در لایههای زیرین خاک، روش دفن زباله برای مکانهایی با میزان میانگین بارندگی بالا روش مناسبی نمیباشد و باید از روش های جایگزین امحاء زباله استفاده نمود. سمسکنده
به دلیل تمایل واکنشپذیری فلزات سنگین با مواد آلی موجود در خاک و تأثیر مستقیم آن بر اکوسیستم و پوشش گیاهی، در مکانیابی محلهای دفن زباله، خصوصیات و ویژگیهای خاک منطقه از نظر نوع مواد تشکیلدهنده کاملا مورد بررسی قرار گیرد و از مکانیابی این مراکز در نزدیکی مناطق جنگلی جلوگیری به عمل آید.
به دلیل نشت و جاری شدن شیرابه ها در صورت وجود شیب در محل دفن و احتمال نشت گسترده آلودگی در این موارد از مکانیابی محل دفن زباله در اماکن شیبدار ممانعت بهعمل آید و در صورت امکان جمعشدن شیرابه در مکانی معین، حتما خاک منطقه با استفاده از لایههای رسی در مقابل نفوذ آلودگی به لایههای زیرین مقاوم سازی گردد. سمسکنده

فهرست منابع

اخوان لیمودهی، ف.؛ عبدلی، م.؛ وحیدی، ح.؛ خلیلی، ا.، (۱۳۹۱). “لزوم انجام مطالعات ارزیابی چرخه عمر در مدیریت جامع مواد زائد”،دومین اجلاس برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران، دانشگاه تهران.
سرتاج، م.؛ صدوق، م. ب.؛ جلالوندي، ح.، ( 1386). “كاربرد سيستمهاي اطلاعات جغرافيايي (GIS) در مکان‌یابی محل‌های دفع پسماندهاي ويژه”، سومين همايش ملي مديريت پسماند، 281-271 .
علیزاده، م.؛ حجتی، م.؛ جلیلوند، ح.؛ رحمانی، م.، (۱۳۹۴). “اثرات دفن پسماند شهری روی خصوصیات خاک جنگلی در منطقه انجیل سی بابل”،سومین همایش ملی پژوهش های محیط زیست و کشاورزی ایران، همدان.
میرزایی، ر.؛ قربانی، ه.؛ حافظی مقدس، ن.، (۱۳۹3). “الگوي پراکنش برخی از فلزات سنگین در خاك سطحی استان گلستان”، نشریه پژوهشهاي خاك، علوم خاك و آب، جلد 29، شماره 1.
Tchobanoglous, G., Theisen, H. and Vigil, S. (1993). “Integrated Solid Waste Management”. McGraw-Hill, Inc., New York.
Alloway, B. J. (1990). “The origin of heavy metals in soils. In Alloway, B.J. (ed.), Heavy metals in soils”: London. Blackie, 38–57.
Cunningham, J. D., Keeney, D. R., & Ryan, J. A. (1975). “Phytotoxicity and uptake of metals added to soils as inorganic salts or in sewage sludge”. Journal of Environmental Quality, 4(4), 460-462.
Pillai, S., Peter, A. E., Sunil, B. M., & Shrihari, S. (2014). “Soil pollution near a municipal solid waste disposal site in India. In International Conference on Biological”, Civil and Environmental Engineering (BCEE-2014) March (Vol. 1718).
Hernández, A. J., Alcazar, M. J., & Pastor, J. (1998). “Some impacts of urban waste landfills on Mediterranean soils”. Land Degradation & Development, 9(1), 21-33.
Mehes-Smith, M., Nkongolo, K., & Cholewa, E. (2013). “Coping mechanisms of plants to metal contaminated soil”. Environmental change and sustainability. InTech. ISBN, 978-953.
Mohd Adnan, S. N. S. B., Yusoff, S., & Chua, Y. P. (2013). “Soil chemistry and pollution study of a closed landfill site at Ampar Tenang, Selangor, Malaysia”. Waste Management & Research, 31(6), 599-612.
Kjeldsen, P., Barlaz, M. A., Rooker, A. P., Baun, A., Ledin, A., & Christensen, T. H. (2002). “Present and long-term composition of MSW landfill leachate: a review”. Critical reviews in environmental science and technology, 32(4), 297-336.
Aljaradin, M., & Persson, K. M. (2012). “Environmental impact of municipal solid waste landfills in semi-arid climates-case study–Jordan”. The Open Waste Management Journal, 5(1), 28-39.
Varol, M., & Şen, B. (2012). “Assessment of nutrient and heavy metal contamination in surface water and sediments of the upper Tigris River”, Turkey. Catena, 92, 1-10.
Stevenson, F. J. (1982). “Humus Chemistry”. New York: J. Wiley & Sons, 443, 6.

بانک مقالات محیط زیست

درباره نویسنده

نوشته های مشابه

ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي اﻗﺎﻣﺘﯽ ﺗﻮرﯾـﺴـﺘﯽ در اﻗﻠﯿﻢ ﮐﻮﯾﺮي (ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺒﺰوار)

جرایم زیست محیطی در ایران با تاکید بر اصول و قواعد بین المللی

ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑـﻊ آب ﺗﺎﻻب (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرديﺗﺎﻻب اﺳﺘﯿﻞ آﺳﺘﺎرا)